Uproszczone połączenie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością

Połączenie spółek najczęściej kojarzy się z czasochłonnymi, rozbudowanymi procedurami, angażującymi czas i zasoby firm, które mają być połączone. Przepisy przewidują jednak uproszczoną procedurę dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, mających niewielką liczbę wspólników. Procedura uproszczonego połączenia spółek pozwala na sprawne i efektywne połączenie.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest najpopularniejszą formą prawną spośród spółek handlowych w Polsce. Według GUS takich spółek jest ok. 430 tysięcy (ok. 80% wszystkich spółek).

Forma ta jest popularna przede wszystkim ze względu na brak odpowiedzialności majątkiem prywatnym wspólników za zobowiązania spółki oraz ograniczone wymogi formalne, zarówno założenia, jak i funkcjonowania takiej spółki. W efekcie w tej formie działają zarówno małe biznesy, jak też duże firmy (w szczególności spółki zależne dużych koncernów).

Pomimo że nie ma limitu ilości wspólników pojedynczej spółki z o.o., to w praktyce rynkowej spółki działające w tej formie najczęściej mają kilku wspólników, którzy doskonale orientują się w jej funkcjonowaniu, a bardzo często zasiadają także w jej zarządzie.

Niewielka liczba wspólników spółki może okazać się atutem w przypadku, gdy dojdzie do potrzeby połączenia dwóch lub większej ilości spółek z o.o. Pomiędzy wspólnikami istnieje wtedy najczęściej więź zaufania, która pozwala w sposób mniej sformalizowany przeprowadzać procesy, które normalnie wymagałyby szeregu formalnych czynności.

Jak przeprowadzić uproszczone połączenie spółek?

Każde połączenie spółek, niezależnie od tego, czy ma być realizowane w pełnej procedurze, czy też procedurze uproszczonej, zaczyna się od decyzji biznesowej o potrzebie połączenia spółek.

Taka potrzeba może mieć różne źródło, najczęściej jednak wiąże się albo z nabyciem jednej firmy przez drugą, albo też z potrzebą uproszczenia wewnętrznej struktury (reorganizacją) działalności firm powiązanych ze sobą, skupionej w rękach tych samych osób.

Po podjęciu decyzji o połączeniu, zarządy łączących się spółek powinny podjąć decyzję odnośnie procedury, w której połączenie będzie realizowane. Oczywiście możliwe jest przeprowadzenie połączenia w pełnej procedurze.

Jednakże przepisy Kodeksu spółek handlowych, wdrażające regulacje unijne, pozwalają na znaczące uproszczenie połączenia, o ile spełnione są 3 warunki oraz nie zostanie zgłoszony sprzeciw (o którym niżej).

Warunki umożliwiające uproszczone połączenie spółek

  1. W połączeniu uczestniczą wyłącznie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – oznacza to, że nie mogą w procedurze uczestniczyć inne typy spółek, np. spółki komandytowe czy akcyjne.
  2. Wspólnikami spółek uczestniczących w połączeniu mogą być wyłącznie osoby fizyczne. Niemożliwe jest skorzystanie z uproszczenia procedury, jeżeli choćby w jednej ze spółek wspólnikiem jest inna spółka.
    Spory dotyczą tego, czy procedura uproszczona może być zastosowana także wtedy, gdy jedna z łączących się spółek ma tzw. własne udziały – z perspektywy praktycznej bezpieczniejsze jest przyjęcie, że wymóg charakteru wspólnika należy ujmować ściśle, tj. z procedury są wyłączone spółki posiadające własne udziały.Co ważne, przyjmuje się, że w toku trwania całej procedury połączenia spółek nie może dojść do zmiany w strukturze wspólników. Oznacza to, że wspólnik będący osobą fizyczną nie może zbyć udziałów do spółki, która stałaby się tym samym wspólnikiem łączącej się spółki.
  3. W łączących się spółkach jest maksymalnie 10 wspólników.
    Tutaj również w toku procedury (np. na skutek sprzedaży udziałów) liczba wspólników nie może przekroczyć 10. Jeżeli ta sama osoba jest wspólnikiem kilku spółek łączących się, to taka osoba jest liczona za każdym razem jako osobny wspólnik (np. osoba X ma udziały w łączących się spółkach A i B – na potrzeby badania przesłanek uproszczonego połączenia będzie ona liczona dwa razy).

Warunki – dodatkowe informacje

W przypadku, gdy powyższe przesłanki nie zostaną spełnione, wówczas co do zasady konieczne będzie przeprowadzenie “standardowej” procedury połączeniowej. Wyjątkiem jest skorzystanie z innych regulacji upraszczających połączenie (np. w sytuacji gdy spółka-matka ma nabyć spółkę-córkę lub odwrotnie).

Co istotne, przepisy nie limitują możliwości skorzystania z uproszczonej procedury, jeżeli spółki uczestniczące w połączeniu przekroczą określoną wielkość, np. pod względem obrotu czy sumy bilansowej. Jeżeli więc są spełnione powyższe 3 warunki, to możliwe jest połączenie nawet dużych (biznesowo) spółek.

Uproszczona procedura procedura połączenia spółek jest możliwa do zastosowania w obu modelach przewidzianych przez przepisy, tj. połączeniu przez przejęcie oraz połączeniu przez zawiązanie nowej spółki.

W efekcie przy przeprowadzeniu uproszczonego połączenia w drugim z tych modeli, tj. połączeniu przez zawiązanie nowej spółki, spółką nowo zawiązaną może być zarówno spółka z o.o., jak i prosta spółka akcyjna albo spółka akcyjna.

Korzyści z uproszczonego połączenia spółek

Największą zaletą jest możliwość odstąpienia od przeprowadzania wielu czynności, które w normalnym trybie musiałyby być dokonane, tj.:

  • brak obowiązku ogłoszenia planu połączenia, co w normalnej sytuacji generuje koszty i wydłuża czasowo całą procedurę (obowiązek ogłoszenia planu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, ewentualnie na stronach internetowych łączących się spółek);
  • wyłączenie konieczności badania planu połączenia przez biegłego rewidenta, co również obniża koszty i przyspiesza czas (brak konieczności oczekiwania na wyznaczenie biegłego przez sąd, brak kosztów wynagrodzenia biegłego rewidenta);
  • brak obowiązku zawiadomienia wspólników o zamiarze połączenia – twórcy przepisów wyszli bowiem z założenia, że wspólnicy spółek korzystających z uproszczonej procedury (a więc maksymalnie 10 osób) doskonale orientują się w tym, co dzieje się w spółkach.

Uproszczona procedura połączenia spółek

  • Pozostaje obowiązek sporządzenia planu połączenia wraz z załącznikami według wymagań określonych w art. 499 Kodeksu spółek handlowych.
  • Plan połączenia należy zgłosić do sądu rejestrowego.
    Tutaj przepisy zawierają lukę i nie rozstrzygają, który ma to być sąd w przypadku uproszczonej procedury połączeniowej – przyjmuje się, że jest to sąd rejestrowy właściwy według siedziby spółki przejmującej albo spółki, która ma być zawiązana w wyniku fuzji.W praktyce ze względu na lukę prawną i w braku wymogu ogłoszenia o połączeniu, plan połączenia jest składany do akt rejestrowych każdej ze spółek.
  • Zarządy spółek łączących się powinny sporządzić sprawozdania o połączeniu.
  • Wspólnicy łączących się spółek mają prawo zapoznać się z planem połączenia oraz innymi dokumentami.
    W procedurze uproszczonej przepisy nie precyzują, w jakim miejscu i terminie wspólnicy mają prawo zapoznać się z planem połączenia, sprawozdaniami zarządów i innymi dokumentami. Naturalnym takim miejscem jest siedziba spółki, w której dana osoba jest wspólnikiem, po zgłoszeniu przez wspólnika woli zapoznania się z dokumentami.

W efekcie połączenie spółek w procedurze uproszczonej trwa o wiele szybciej od zwyczajnej procedury. Oszczędność czasowa jest w głównej mierze uzależniona od tempa pracy właściwego sądu rejestrowego (KRS), niemniej w praktyce skorzystanie z preferencyjnej procedury pozwala uprościć proces o co najmniej 3 miesiące.

Do tego dochodzi obniżenie kosztów przeprowadzenia procedury, ponieważ nie jest konieczne ponoszenie kosztów, które w standardowym procesie byłyby niezbędne do pomyślnego ukończenia połączenia, jak na przykład koszty biegłego czy dodatkowe opłaty sądowe.

Sprzeciw wobec uproszczonego połączenia spółek

Do skorzystania z uproszczonej procedury zarządy spółek nie potrzebują żadnej uprzedniej zgody wspólników.

Cała procedura może być jednak anulowana, gdy chociaż jeden ze wspólników łączących się spółek zgłosi sprzeciw spółce, w której jest wspólnikiem (w praktyce – zarządowi tej spółki). Musi to nastąpić nie później niż w terminie miesiąca od dnia zgłoszenia planu połączenia do sądu rejestrowego.

Przepisy nie przewidują formy sprzeciwu – teoretycznie może być on zgłoszony nawet ustnie, jednakże z perspektywy wspólnika bezpieczniejsze będzie zgłoszenie sprzeciwu w formie pisemnej.

Jeżeli wspólnik dochowa terminu i zgłosi swój sprzeciw, to uproszczona procedura nie może być kontynuowana. Oczywiście nie ma przeszkód, aby w takiej sytuacji zarządy łączących się spółek zainicjowały standardową procedurę. Jednak wtedy niemożliwe będzie skorzystanie z ułatwień, na które pozwalają przepisy.

Zarząd powinien dobrze zapoznać wspólników z założeniami połączenia oraz przyczynami, które spowodowały podjęcie decyzji o połączeniu spółek.

Finalizacja połączenia spółek

Podjęcie ostatecznej decyzji o połączeniu odbywa się na analogicznych zasadach jak w przypadku standardowej procedury połączeniowej. Potrzebne jest więc podjęcie uchwały o połączeniu przez zgromadzenie wspólników każdej z łączących się spółek, podjętej większością ⅔ głosów (chyba że umowa danej spółki przewiduje surowsze wymogi). Należy pamiętać, że taka uchwała musi być zaprotokołowana przez notariusza.

Rejestracja połączenia w KRS

Po podjęciu uchwał możliwa jest rejestracja połączenia – złożenie do KRS wniosku o wpisanie podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej (w przypadku połączenia przez przejęcie), bądź o wpisanie spółki powstałej na skutek połączenia do rejestru (w przypadku połączenia przez zawiązanie nowej spółki). Spółki biorące udział w połączeniu powinny też (każda z osobna) zgłosić do swojego sądu rejestrowego podjętą uchwałę o połączeniu celem uczynienia wzmianki o połączeniu.

Samo połączenie dokonuje się dopiero w momencie, w którym sąd dokona wpisu do rejestru podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej bądź wpisu nowej spółki do rejestru. Moment ten określamy jako dzień połączenia.

Z tym dniem występuje tzw. sukcesja uniwersalna, na mocy której spółka przejmująca wchodzi w całość praw i obowiązków łączących się spółek, zarówno pod względem cywilnoprawnym (np. własność środków trwałych, kontynuacja zawartych kontraktów), pracowniczym (wejście w uprawnienia pracodawcy na skutek przejścia zakładu pracy) jak i podatkowym.

Po połączeniu zarząd spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej powinien pamiętać o tym, aby ogłosić o połączeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Podsumowanie

Uproszczona procedura połączenia w przypadku spółek z o.o. jest atrakcyjnym rozwiązaniem.

W praktyce niejednokrotnie zarządy tych spółek nie zdają sobie sprawy o możliwości dokonania uproszczeń w połączeniu, decydując się na przeprowadzenie znacznie bardziej czaso- i kosztochłonnej standardowej procedury połączeniowej. Oszczędność czasowa jest znaczna, gdyż wynosi co najmniej 3 miesiące względem standardowej procedury.

Tymczasem skorzystanie z możliwości, którą dają dają przepisy, pozwala osiągnąć cel biznesowy, jakim jest połączenie spółek i skorzystanie z sukcesji uniwersalnej, znacznie szybciej niż w normalnym trybie.

Wymaga to jednak, aby zarządy łączących się spółek zadbały o przygotowanie pełnej i poprawnej dokumentacji połączeniowej, jak też o zadbanie o pełną informację o planowanym połączeniu i jego warunkach do wspólników. Pozwoli to bezproblemowo przejść przez całą procedurę, co w efekcie może przełożyć się na jeszcze większą oszczędność czasową.

W praktyce na każdym etapie procedury zarządy łączących się spółek korzystają z pomocy specjalistów w zakresie obsługi prawnej, księgowej i podatkowej, co umożliwia zrealizowanie zamierzonych celów.

Autor: Ksawery Wardacki, Adwokat