Umowa o dzieło a umowa o pracę – koszty, różnice, ryzyka 2025
Wielu przedsiębiorców wciąż zadaje sobie pytanie: czy zatrudniać na umowę o pracę, czy podpisać z wykonawcą dzieło? Umowa o dzieło to tańsza forma współpracy, ale niesie ze sobą istotne ryzyka prawne, zwłaszcza w razie kontroli z PIP lub ZUS.
W tym artykule znajdziesz:
- porównanie kosztów zatrudnienia w 2025 roku,
- kluczowe różnice prawne między umową o dzieło a umową o pracę,
- najczęstsze błędy i konsekwencje ich popełnienia.
📌 Czym różni się umowa o dzieło od umowy o pracę?
Umowa o pracę – cechy charakterystyczne
- Podporządkowanie pracownika firmie.
- Stałe godziny i miejsce wykonywania pracy.
- Obowiązek obecności i realizacji zadań w sposób ciągły.
- Pracownik korzysta z ochrony Kodeksu pracy – m.in. urlop, L4, okres wypowiedzenia.
- Wszystkie składki ZUS są obowiązkowe – również chorobowa, wypadkowa, zdrowotna.
Umowa o dzieło – kiedy jest legalna?
- Dotyczy konkretnego, mierzalnego rezultatu (np. stworzenie strony internetowej, napisanie tekstu, wykonanie projektu graficznego).
- Nie ma podporządkowania organizacyjnego.
- Brak obowiązków ZUS (z wyjątkami).
- Brak prawa do urlopu, chorobowego, świadczeń pracowniczych.
- Nie może dotyczyć ciągłego świadczenia pracy – w takim przypadku może zostać uznana za stosunek pracy.
💰 Koszty zatrudnienia – porównanie [2025]
Założenia:
- wynagrodzenie „na rękę” (netto): 4 000 zł
- brak ulg, brak innych tytułów do ubezpieczenia
- umowa o dzieło – brak ZUS
- wszystkie stawki według przepisów obowiązujących w 2025 r.
| Rodzaj umowy | Wynagrodzenie brutto | Całkowity koszt pracodawcy / zleceniodawcy | Składki i podatki |
| Umowa o pracę | ok. 5 540 zł | ok. 6 680 zł | ok. 2 680 zł |
| Umowa o dzieło | ok. 4 706 zł | 4 706 zł (brak ZUS) | ok. 706 zł (tylko PIT 12%) |
🔍 Różnica w koszcie:
Zatrudnienie na umowę o dzieło może być nawet 1 970 zł tańsze miesięcznie niż umowa o pracę – ale niesie za sobą konkretne ryzyka.
⚠️ Ryzyka prawne – umowa o dzieło zamiast stosunku pracy
1. Zakwestionowanie umowy przez PIP lub ZUS
Jeśli inspektorzy stwierdzą, że:
- wykonawca pracował regularnie,
- był podporządkowany organizacyjnie,
- wykonywał powtarzalne zadania bez konkretnego rezultatu,
to mogą uznać, że umowa o dzieło była próbą obejścia przepisów.
Konsekwencje:
- przekształcenie umowy o dzieło w stosunek pracy,
- obowiązek zapłaty zaległych składek ZUS do 5 lat wstecz,
- mandat z PIP – do 30 000 zł.
2. Roszczenia ze strony wykonawcy
Po zakończeniu współpracy wykonawca może:
- złożyć pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy,
- żądać ekwiwalentu za urlopy, składek ZUS, chorobowego,
- wygrać proces i uzyskać odszkodowanie + zaległe świadczenia.
✅ Kiedy można legalnie korzystać z umowy o dzieło?
Umowa o dzieło jest legalna i bezpieczna, jeśli:
- jej przedmiotem jest konkretny efekt (np. film, projekt, tekst),
- nie występuje podporządkowanie i kontrola godzin pracy,
- wykonawca sam organizuje pracę, nie korzysta ze sprzętu firmy.
🧠 Podsumowanie: czy warto ryzykować?
| Kryterium | Umowa o pracę | Umowa o dzieło |
| Ochrona pracownika | Pełna | Brak |
| Koszty dla pracodawcy | Wysokie | Niskie |
| Obowiązki ZUS | Tak | Nie (z reguły) |
| Możliwość zakwestionowania | Niska | Wysoka (przy nadużyciu) |
| Bezpieczeństwo prawne | Wysokie | Niskie |
